40 câu Lịch Sử và Địa Lý Lớp 6 – CHƯƠNG 1. TẠI SAO CẦN HỌC LỊCH SỬ

Giải thích: Môn Lịch sử giúp chúng ta tìm hiểu về những gì đã diễn ra trong quá khứ của loài người, từ đó hiểu được nguồn gốc và sự phát triển của xã hội loài người qua các thời kì.

Giải thích: Học Lịch sử giúp chúng ta hiểu được cội nguồn, biết ơn công lao của cha ông, rút ra bài học kinh nghiệm từ quá khứ để xây dựng tương lai tốt đẹp hơn, đồng thời bồi đắp tình yêu quê hương đất nước, con người và hình thành nhân cách.

Giải thích: Các bia đá, văn bia, kiến trúc là những sử liệu vật chất và chữ viết trực tiếp, cung cấp thông tin đáng tin cậy nhất về lịch sử của một công trình cổ như ngôi chùa. Chúng là những bằng chứng cụ thể từ quá khứ.

Giải thích: Mỗi sự kiện lịch sử đều có ý nghĩa riêng, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về quá trình hình thành đất nước, dân tộc và những giá trị mà chúng ta đang thừa hưởng hôm nay. Ví dụ, Cách mạng tháng Tám 1945 đã giúp Việt Nam giành độc lập, tự do và xây dựng cuộc sống hòa bình như ngày nay.

Giải thích: Lịch sử là môn học nghiên cứu về quá khứ, vì vậy yếu tố thời gian (khi nào, diễn ra trong bao lâu) là cực kỳ quan trọng để sắp xếp các sự kiện theo đúng trình tự, hiểu rõ bối cảnh lịch sử và mối quan hệ nhân quả giữa các sự kiện.

Giải thích: Lịch sử giúp chúng ta hiểu rằng hiện tại là sự tiếp nối của quá khứ, và những gì chúng ta làm hôm nay sẽ định hình tương lai. Mọi sự kiện, quyết định trong quá khứ đều có ảnh hưởng đến hiện tại và tương lai.

Giải thích: Những 'dấu vết của quá khứ' có thể là những thứ rất gần gũi như tên các con đường mang tên danh nhân lịch sử, những ngôi nhà cổ, các lễ hội, phong tục tập quán được truyền từ đời này sang đời khác, hoặc những nghề thủ công truyền thống vẫn còn tồn tại.

Giải thích: Công việc của nhà sử học không chỉ là thu thập mà còn phải phân tích, đánh giá, so sánh các nguồn sử liệu khác nhau để kiểm chứng tính xác thực và sắp xếp chúng một cách logic, từ đó 'khôi phục' lại sự kiện lịch sử một cách khách quan nhất.

Giải thích: Lịch sử là 'người thầy' vĩ đại. Bằng cách xem xét những gì đã xảy ra trong quá khứ, chúng ta có thể rút ra bài học kinh nghiệm, tránh những sai lầm mà người xưa từng mắc phải, hoặc học hỏi những cách làm hay, những giải pháp hiệu quả đã được kiểm chứng qua thời gian để đưa ra quyết định tốt nhất cho hiện tại và tương lai.

Giải thích: Lịch sử không chỉ kể lại các sự kiện mà còn cho chúng ta thấy cách xã hội loài người đã hình thành, phát triển, thay đổi như thế nào qua hàng ngàn năm. Điều này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về nguồn gốc, bản chất và xu hướng phát triển của xã hội.

Giải thích: Một sự kiện lịch sử phải có ý nghĩa hoặc tác động nhất định đến cộng đồng, xã hội chứ không chỉ giới hạn ở một cá nhân. Các đặc điểm khác như xảy ra trong quá khứ, có tác động và có dấu vết là những yếu tố quan trọng để xác định một sự kiện lịch sử.

Giải thích: Có ba loại nguồn sử liệu tiêu biểu là:
1. Hiện vật: Là những đồ vật do người xưa tạo ra và sử dụng (ví dụ: công cụ lao động, đồ gốm, trang sức, di tích kiến trúc...).
2. Chữ viết: Là những tài liệu được ghi lại bằng chữ viết (ví dụ: bia đá, sách cổ, văn bia, gia phả...).
3. Truyền miệng: Là những câu chuyện, truyền thuyết, ca dao, tục ngữ được truyền từ đời này sang đời khác. (Học sinh có thể nêu bất kỳ hai loại nào trong số này).

Giải thích: Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương (10/3 âm lịch) là ngày lễ lớn của dân tộc Việt Nam, nhằm tưởng nhớ công lao dựng nước của các Vua Hùng, thể hiện truyền thống "Uống nước nhớ nguồn" và là một phần quan trọng của "Lịch sử và cuộc sống" của người Việt.

Giải thích: Hoa văn, hình dáng, chất liệu và kỹ thuật chế tác của một hiện vật (như chiếc bình gốm) thường mang đặc trưng riêng của từng thời kì lịch sử và từng nền văn hóa. Dựa vào những đặc điểm này, các nhà sử học có thể so sánh, đối chiếu với các hiện vật đã biết để xác định niên đại và nguồn gốc một cách chính xác.

Giải thích: Việc tìm hiểu về lịch sử cha ông có thể mang lại nhiều cảm xúc và suy nghĩ tích cực như:
– Cảm thấy tự hào về truyền thống dân tộc, về những người đi trước.
– Biết ơn sâu sắc công lao của các thế hệ đã xây dựng và bảo vệ đất nước.
– Có động lực để học tập, rèn luyện, phấn đấu để xứng đáng với cha ông và góp phần xây dựng đất nước.
– Nhận thức được trách nhiệm của bản thân trong việc giữ gìn và phát huy những giá trị lịch sử.
– Yêu quê hương đất nước hơn.

Giải thích: Sử liệu là tất cả những dấu vết của quá khứ mà con người để lại hoặc lưu giữ được, giúp các nhà sử học tái hiện lại lịch sử.

Giải thích: Các nguồn sử liệu chữ viết phổ biến khác bao gồm: sách cổ, gia phả, nhật ký, sắc phong, chiếu chỉ, thư tịch cổ, bản đồ cổ, báo chí cũ...

Giải thích: Kiểm tra và đối chiếu các nguồn sử liệu là bước quan trọng để xác định độ tin cậy, tính khách quan của thông tin, từ đó tái hiện lịch sử một cách chính xác nhất.

Giải thích: Đồng tiền cổ có thể cung cấp nhiều thông tin như: niên đại (thời gian đúc), hình ảnh vua/biểu tượng của triều đại, chữ viết trên đồng tiền, chất liệu (kim loại) và kỹ thuật đúc tiền (thể hiện trình độ sản xuất), giá trị kinh tế và hệ thống giao thương thời đó.

Giải thích: Mục tiêu cao nhất của nhà sử học là dựa vào các sử liệu để phục dựng lại quá khứ một cách khoa học, khách quan và chân thực nhất có thể, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về nguồn gốc và sự phát triển của xã hội loài người.

Giải thích: Khảo cổ học là ngành khoa học chuyên nghiên cứu về quá khứ của loài người thông qua việc khai quật và phân tích các di tích, hiện vật còn sót lại dưới lòng đất hoặc nước.

Giải thích: Nguồn sử liệu truyền miệng thường dễ bị biến đổi, thêm thắt hoặc mất mát thông tin qua thời gian và qua nhiều người kể, dẫn đến việc khó kiểm chứng độ chính xác hoàn toàn so với sử liệu hiện vật hoặc chữ viết. Nó cũng có thể mang tính chủ quan, phản ánh quan điểm của người kể.

Giải thích: Việc xem xét bối cảnh ra đời giúp nhà sử học hiểu được quan điểm của người tạo ra sử liệu, mục đích của họ khi tạo ra sử liệu đó, từ đó đánh giá được tính khách quan và độ tin cậy của thông tin mà sử liệu cung cấp.

Giải thích: Việc kết hợp nhiều loại sử liệu khác nhau giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện, đa chiều và chính xác hơn về sự kiện. Bức thư có thể cho biết diễn biến, chiến thuật và cảm xúc của vị tướng; bài thơ thể hiện tinh thần, ý nghĩa hoặc sự ca ngợi; bản đồ giúp hình dung địa hình, vị trí các cánh quân và quy mô trận đánh. Từ đó, các thông tin có thể bổ sung và kiểm chứng lẫn nhau.

Giải thích: Phim tài liệu khoa học viễn tưởng về tương lai là tác phẩm sáng tạo dựa trên trí tưởng tượng, suy đoán về tương lai, không phải là dấu vết của quá khứ. Các lựa chọn còn lại (biên niên sử cổ, di chỉ khảo cổ, sắc phong, chiếu chỉ) đều là nguồn sử liệu trực tiếp (chữ viết hoặc hiện vật) giúp nghiên cứu lịch sử.

Giải thích: Để xác định thế kỉ của một năm SCN, ta lấy số năm chia cho 100. Nếu chia hết, thế kỉ là thương số. Nếu có số dư, thế kỉ là thương số cộng thêm 1.
938 ÷ 100 = 9 dư 38. Vậy năm 938 SCN thuộc thế kỉ 9 + 1 = 10.

Giải thích: Các công cụ lao động, đồ gốm, xương cốt là những hiện vật cụ thể, là 'dấu vết' trực tiếp của người cổ để lại, cung cấp thông tin chân thực nhất về đời sống của họ. Các lựa chọn A, B, D đều là các nguồn sử liệu thứ cấp hoặc diễn giải lại dựa trên các nguồn trực tiếp.

Giải thích: Trên trục thời gian, các năm TCN càng có số lớn thì càng xa quá khứ (sớm hơn), năm 0 là mốc chuyển tiếp, và các năm SCN càng có số lớn thì càng gần hiện tại (muộn hơn). Vì vậy, thứ tự đúng là: Năm 200 TCN (sớm nhất) -> Năm 50 TCN -> Năm 0 -> Năm 100 SCN (muộn nhất).

Giải thích: Mỗi loại nguồn sử liệu cung cấp những thông tin khác nhau. Đồ gốm sứ (hiện vật) cho biết về kĩ thuật chế tác, sinh hoạt vật chất. Ghi chép gia phả (chữ viết) cho biết về tên tuổi, quan hệ dòng họ, một số sự kiện. Để có cái nhìn toàn diện hơn, cần bổ sung các nguồn khác như sử liệu truyền miệng (truyện cổ, ca dao, tục ngữ) để hiểu về phong tục tập quán, tín ngưỡng, đời sống tinh thần; hoặc di tích kiến trúc (đình, chùa, nhà cổ) để hình dung không gian sống và sinh hoạt chung của cộng đồng, v.v.

Giải thích: Trong lịch sử, các đơn vị thời gian được quy ước như sau:
- 1 thế kỉ = 100 năm
- 1 thiên niên kỉ = 1000 năm
Do đó, 1 thiên niên kỉ sẽ bằng 1000 năm ÷ 100 năm/thế kỉ = 10 thế kỉ.

Giải thích: Thế kỉ XX bắt đầu từ năm 1901 đến năm 2000. Một thập kỉ gồm 10 năm. Thập kỉ 80 của thế kỉ XX bao gồm các năm từ 1981 đến 1990. Vì vậy, năm 1985 thuộc thập kỉ 80.

Giải thích: Việc xác định chính xác thời gian giúp chúng ta sắp xếp các sự kiện theo đúng trình tự, từ đó hiểu rõ hơn về mối quan hệ nhân quả giữa các sự kiện, quá trình phát triển của lịch sử và không bị nhầm lẫn về niên đại.

Giải thích: Để xác định thế kỉ của một năm SCN, ta lấy số hàng nghìn và hàng trăm của năm đó cộng thêm 1 nếu năm đó không phải là năm cuối cùng của thế kỉ (ví dụ năm 100, 200...). Năm 40 SCN là năm thuộc thế kỉ đầu tiên, tức là thế kỉ I SCN.

Giải thích: Hai loại lịch chính được sử dụng rộng rãi là Dương lịch (dựa trên chu kì chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời) và Âm lịch (dựa trên chu kì chuyển động của Mặt Trăng quanh Trái Đất).

Giải thích: Để tính số năm đã trôi qua, ta lấy năm hiện tại trừ đi năm xảy ra sự kiện: 2024 - 938 = 1086 năm.

Giải thích: Để xác định thế kỉ của một năm trước Công nguyên, ta lấy số năm chia cho 100. Nếu số năm chia hết cho 100, thì đó là thế kỉ bằng kết quả phép chia. Nếu số năm không chia hết cho 100, thì thế kỉ là phần nguyên của phép chia cộng thêm 1. Ví dụ: Năm 250 TCN, lấy 250 : 100 = 2 dư 50. Vậy năm 250 TCN thuộc thế kỉ 2 + 1 = thế kỉ III TCN.

Giải thích: Năm 0 (hoặc năm 1 SCN theo một số cách tính) được coi là mốc khởi đầu của Công nguyên, là thời điểm được quy ước là năm Chúa Giê-su ra đời, dùng để phân chia thời gian lịch sử thành trước Công nguyên (TCN) và sau Công nguyên (SCN).

Giải thích: Cách tính thế kỉ TCN ngược lại so với SCN. Thế kỉ I TCN bao gồm các năm từ 100 TCN đến 1 TCN. Tương tự, Thế kỉ V TCN bao gồm các năm từ 500 TCN đến 401 TCN.

Giải thích: Để tính khoảng cách thời gian giữa một năm TCN và một năm SCN, ta cộng giá trị tuyệt đối của số năm TCN và số năm SCN. Khoảng cách = 150 (năm TCN) + 50 (năm SCN) = 200 năm.

Giải thích: Thế kỉ X SCN bắt đầu từ năm 901 SCN và kết thúc vào năm 1000 SCN. Thập kỉ 1 của thế kỉ X là từ năm 901 SCN đến năm 910 SCN. Vậy, thập kỉ 2 của thế kỉ X là từ năm 911 SCN đến năm 920 SCN.